1 Mart, Miladi takvime göre yılın 60. günü olup, artık yıllarda ise 61. gündür. Yılın ilkbahara yaklaştığı bu dönem, Kuzey Yarımküre’de kış mevsiminin sonuna yaklaşıldığını işaret ederken, Güney Yarımküre’de ise yaz mevsiminin sona ermek üzere olduğunu gösterir. Yıl sonuna kadar kalan 305 gün, birçok önemli olayın ve gelişmenin yaşanacağı uzun bir süreci kapsar.
Mart ayı, tarih boyunca birçok medeniyet için yeni başlangıçları simgeleyen bir dönem olmuştur. Antik Roma takviminde Mart ayı, yılın başlangıcı olarak kabul edilirdi. Bu nedenle birçok kültürde Mart ayı, yenilenme ve değişim zamanı olarak görülmüştür.
Tarihte Bugün: 1 Mart’ta Yaşanan Önemli Olaylar
Tarih boyunca 1 Mart, dünyanın dört bir yanında çeşitli olaylarla hafızalarda yer etmiştir. Siyasi dönüşümlerden bilimsel keşiflere, savaşlardan kültürel olaylara kadar pek çok konu bağlamında önemli gelişmeler bu tarihte gerçekleşmiştir. Şimdi gelin, tarihte 1 Mart’ta yaşanan bazı çarpıcı olaylara detaylıca göz atalım.
Astronomi ve Bilim Tarihinde 1 Mart
- 1896 – Radyoaktivitenin Keşfi: Fransız fizikçi Henri Becquerel, radyoaktiviteyi keşfederek modern fizik tarihine damgasını vurdu. Bu buluş, daha sonra Marie Curie ve Pierre Curie tarafından geliştirilerek nükleer fizik alanında büyük ilerlemelerin temelini attı.
- 1966 – Venüs’e Düşen İlk Uzay Aracı: SSCB tarafından gönderilen Venera 3 uzay sondası, Venüs’ün yüzeyine çarparak düşen ilk insan yapımı nesne oldu.
- 1980 – Voyager 1’in Satürn Görüntüsü: NASA’nın Voyager 1 uzay sondası, Satürn’ün Janus adlı uydusunun varlığını doğrulayan ilk görüntülerini dünyaya gönderdi.
Osmanlı ve Türkiye Tarihinde 1 Mart
- 1430 – Osmanlı Padişahı II. Murad, Selanik’i fethetti. Bu fetihle birlikte Osmanlılar, Balkanlardaki hâkimiyetlerini pekleştirdiler ve Bizans’ın etkisini büyük ölçüde azalttılar.
- 1921 – İstiklâl Marşı Mecliste Okundu: Mehmet Akif Ersoy tarafından yazılan İstiklâl Marşı, TBMM’de Maarif Vekili Hamdullah Suphi Tanrıöver tarafından ilk kez okundu.
- 1923 – Mustafa Kemal Paşa, TBMM’yi Açtı: TBMM’nin yeni dönem çalışmasını Mustafa Kemal Atatürk açtı ve Latife Hanım, meclise gelen ilk kadın oldu.
- 1926 – Yeni Türk Ceza Kanunu Kabul Edildi: Türkiye Cumhuriyeti, modern hukuk sistemini şekillendiren ve İtalyan yasaları esas alınarak hazırlanan yeni Türk Ceza Kanunu’nu yürürlüğe soktu.
Dünya Tarihinde 1 Mart
- 1803 – Ohio, ABD’nin 17. Eyaleti Oldu: ABD’nin büyüyen yapısına yeni bir parça daha eklendi ve Ohio, ABD’nin 17. eyaleti olarak resmen kabul edildi.
- 1815 – Napolyon Bonapart, Elba Adası’ndan Fransa’ya Döndü: Sürgün edildiği Elba Adası’ndan kaçan Napolyon, Fransa’ya geri dönerek “Yüz Gün” olarak bilinen dönemini başlattı.
- 1872 – Yellowstone Milli Parkı Kuruldu: ABD’de bulunan Yellowstone, dünyanın ilk ulusal parkı olarak ilan edildi.
- 1896 – Adowa Muharebesi: Habeşistan (Etiyopya), üstün sayıdaki İtalyan kuvvetlerini yendi ve I. İtalya-Habeşistan Savaşı sona erdi.
- 1940 – Bulgaristan Mihver Devletleri’ne Katıldı: II. Dünya Savaşı sırasında Bulgaristan, Almanya ve İtalya’nın başı çektiği Mihver Devletleri ile ittifak kurdu.
- 1958 – Üsküdar Vapuru Faciası: İzmit Körfezi’nde yaşanan büyük deniz kazasında, Üsküdar Vapuru fırtına nedeniyle battı ve 272 yolcu hayatını kaybetti.
Kültür ve Medya Tarihinde 1 Mart
- 1994 – Nirvana’nın Son Konseri: Grunge müzik akımının öncüsü Nirvana, Münıh’te son konserini verdi. Kısa bir süre sonra grubun solisti Kurt Cobain hayatını kaybetti.
- 1998 – Titanic, 1 Milyar Dolar Barajını Aştı: James Cameron’ın yönettiği “Titanic” filmi, dünya çapında 1 milyar dolar hasılat yapan ilk film oldu.
- 1989 – Türkiye’nin İlk Özel Televizyon Kanalı Yayına Başladı: Star 1, Türkiye’deki ilk özel televizyon kanallarından biri olarak yayın hayatına başladı.
Tarihte Bugün: Unutulmaz Doğum Günleri ve Ünlü Kişilikler
Tarih boyunca pek çok önemli figür dünyaya gözlerini açmış ve çeşitli alanlarda çağlar boyu hatırlanacak eserlere, fikirlere ve çalışmalara imza atmıştır. Sanattan bilime, siyasetten spora kadar farklı alanlarda etki bırakan bu isimler, tarih sahnesinde silinmez izler bırakmıştır.
Bu makalede, tarihte bugün doğan bazı önemli isimleri detaylı bir şekilde inceleyerek hayatlarına ve yaptıklarına dair bilgiler sunuyoruz. SEO uyumlu ve benzersiz bir içerik oluşturmak adına, her bir kişiliği öne çıkan yönleriyle ele aldık.
Sanat ve Edebiyat Dünyasında Doğanlar
Marcus Valerius Martialis (40 – 102/104)
Latince epigramlarla tanınan Antik Romalı şair Martialis, mizahi ve keskin diliyle bilinir. Kendi döneminin toplumsal yapısını eleştiren eserleriyle şiirde yeni bir soluk yaratmıştır.
Sandro Botticelli (1445 – 1510)
Rönesans döneminin en önemli ressamlarından biri olan Botticelli, “Venüs’ün Doğuşu” ve “Primavera” gibi başyapıtlarıyla sanatta estetiğe önem veren bir anlayışı temsil etmiştir.
Frederic Chopin (1810 – 1849)
Romantik dönemin önde gelen bestecilerinden biri olan Chopin, piyano eserleriyle tüm dünya çapında tanınan bir sanatçıdır. “Nocturne”, “Polonez” ve “Mazurka” gibi eserleri piyano repertuvarının vazgeçilmez parçaları arasındadır.
Georg Simmel (1858 – 1918)
Alman filozof ve sosyolog olan Simmel, sosyal bilimlere kazandırdığı yeni yaklaşımlarla bilinir. Modern toplumun dinamiklerini analiz eden çalışmaları sosyoloji alanında büyük bir etki yaratmıştır.
Oskar Kokoschka (1886 – 1980)
Avusturyalı ekspresyonist ressam, çizgileri ve renklendirme teknikleriyle farklılık yaratmış ve modern sanata önemli katkılarda bulunmuştur.
Bilim ve Teknoloji Dünyasından İsimler
John Pell (1611 – 1685)
Matematik alanında önemli çalışmalar yapan Pell, “Pell Denklemi” olarak bilinen matematiksel kavramla tanınır.
Vasili Dokuçayev (1846 – 1903)
Rus jeolog ve coğrafyacı olan Dokuçayev, modern toprak biliminin kurucularından biri olarak kabul edilir.
Siyaset ve Tarih Dünyasından İsimler
Caroline of Ansbach (1683 – 1737)
Büyük Britanya Kraliçesi olan Caroline, politik zekası ve kültüre verdiği destekle tanınır.
João Goulart (1918 – 1976)
Brezilya’nın eski devlet başkanlarından biri olan Goulart, ekonomik ve sosyal reformlarıyla tanınır.
Müzik ve Sinema Dünyasından İsimler
Glenn Miller (1904 – 1944)
Amerikalı bando şefi ve caz müzisyenidir. “Moonlight Serenade” ve “In The Mood” gibi unutulmaz eserleriyle tanınır.
Harry Belafonte (1927 – 2023)
Jamaikalı müzisyen ve aktör olan Belafonte, “Day-O (Banana Boat Song)” gibi eserleriyle şöhrete kavuşmuştur.
Bülent Ortaçgil (1950 – )
Türk şarkıcı, şarkı sözü yazarlığı ve besteci olan Ortaçgil, “Bu Şarkılar Adam Olmaz” ve “Sensiz Olmaz” gibi şarkılarıyla tanınır.
Spor Dünyasından İsimler
Chris Webber (1973 – )
NBA tarihinin önemli basketbolcularından biri olan Webber, kariyeri boyunca büyük başarılar elde etmiştir.
Javier Bardem (1969 – )
Oscar ödüllü oyuncu olan Bardem, “No Country for Old Men” filmindeki rolüyle tanınmıştır.
1 Mart Ölen Önemli Kişiler: Tarihte İz Bırakan İsimler
Jacobus Henricus van ‘t Hoff (1852-1911)
Hollandalı kimyager Jacobus Henricus van ‘t Hoff, fiziksel kimyanın öncülerinden biri olarak kabul edilir. 1901 yılında Nobel Kimya Ödülü’ne layık görülen van ‘t Hoff, kimyasal denge ve çözeltiler üzerine yaptığı çalışmalarla bilinir. Özellikle kimyasal kinetik ve osmotik basınç konularında devrim niteliğinde katkılar sunmuştur. Bilim dünyasına bıraktığı miras, modern kimyanın temel taşlarından biri olarak kabul edilmektedir.
Valerius Valens (?-317)
Roma İmparatorluğu’nun çalkantılı dönemlerinden birinde taht mücadelesine katılan Valerius Valens, İmparator Licinius’un ortak hükümdarı olarak bilinmektedir. 317 yılında yaşanan iç savaşlar sonucunda öldürülmüştür. Dönemin siyasi atmosferi düşünüldüğünde, kısa süren yönetimi genellikle Licinius’un gölgesinde kalmıştır.
Francisco de Almeida (1450-1510)
Portekizli asker ve kaşif Francisco de Almeida, Hindistan’daki ilk Portekiz Genel Valisi olarak bilinmektedir. Denizcilik alanında önemli başarılar elde eden Almeida, Osmanlı ve Arap donanmalarına karşı kazandığı zaferlerle Portekiz’in sömürgecilik faaliyetlerine öncülük etmiştir. Ancak 1510 yılında Hindistan’da yerel halkla giriştiği bir çatışma sonucu hayatını kaybetmiştir.
Girolamo Frescobaldi (1583-1643)
İtalyan Barok dönem bestecisi Girolamo Frescobaldi, özellikle klavye müziği alanında büyük etkiler yaratmıştır. Roma’da uzun yıllar boyunca müzik eğitimi veren Frescobaldi’nin eserleri, Johann Sebastian Bach gibi birçok büyük besteciyi etkilemiştir. Müziğe getirdiği yenilikler, Barok dönemin gelişimine büyük katkı sağlamıştır.
Leopold Wilhelm (1626-1671)
Avusturya Arşidükü Leopold Wilhelm, Habsburg Hanedanı’nın önemli üyelerinden biridir. Askeri ve dini alanda etkili bir figür olarak tanınan Wilhelm, özellikle Hollanda’daki Habsburg yönetiminde önemli roller üstlenmiştir. Aynı zamanda sanat koleksiyonculuğuyla da bilinen Wilhelm, birçok değerli eseri bir araya getirerek sanat tarihine de katkıda bulunmuştur.
Francesco Redi (1626-1697)
İtalyan doktor ve biyolog Francesco Redi, bilim dünyasında çürümüş et deneyleriyle tanınır. Kendiliğinden oluş teorisini çürüterek modern mikrobiyolojinin temel taşlarından birini atmıştır. Çalışmaları, Louis Pasteur’ün daha sonra geliştireceği mikrop teorisinin temelini oluşturmuştur.
Hermann Samuel Reimarus (1694-1768)
Alman filozof ve yazar Hermann Samuel Reimarus, dini eleştirileri ve Aydınlanma Çağı’ndaki çalışmalarıyla tanınır. Tarihsel İsa araştırmalarına öncülük eden Reimarus, dinin akıl yoluyla incelenmesi gerektiğini savunmuştur. Eserleri, 18. ve 19. yüzyıl boyunca büyük tartışmalara yol açmıştır.
Kerim Han Zend (1705-1779)
İran’da Zend Hanedanı’nın kurucusu olan Kerim Han Zend, ülkenin siyasi istikrarını sağlamaya çalışan bir lider olarak tanınır. Sert ancak adil yönetimiyle İran’da ekonomik ve sosyal gelişmelere öncülük etmiştir. Yönetimi sırasında başkent Şiraz’ı geliştirerek önemli yapılar inşa ettirmiştir.
